(បរទេស)៖ ការកើតមានបាតុភូតពន្លឺ អូរ៉ូរ៉ា (Aurora) ជាទូទៅតែងតែត្រូវបានមើលឃើញ នៅលើប៉ូលនៃភពនានាដូចជា ផែនដី, ភពព្រហស្បតិ៍ (Jupiter) និងភពសៅរ៍ (Saturn) ជាដើម ប៉ុន្តែសម្រាប់ព្រះចន្ទរបស់ភពនានា ដែលអាចកើតមានបាតុភូតបែបនេះ គឺជារឿងកម្រ ខណៈកន្លងមកយើងធ្លាប់តែបានមើលឃើញ ពន្លឺអូរ៉ូរ៉ានេះលើប៉ូលព្រះចន្ទយក្ស Ganymede របស់ Jupiter តែមួយប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែថ្មីៗនេះ ក្រុមតារាវិទូនៃមន្ទីរអង្កេតតារា Keck Observatory ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋ Hawaii សហរដ្ឋអាមេរិក បានរកឃើញព្រះចន្ទធំៗទាំង ៤ នៃភពព្រហស្បតិ៍ កើតមានបាតុភូតពន្លឺ Aurora លើប៉ូលរៀងៗខ្លួន តាមរយៈឧបករណ៍ស្ពិចត្រូម៉ែត្រ HIRES ផ្តិតយករូបភាពកម្រិតខ្ពស់។ ជាធម្មតាបាតុភូតបែបនេះអាចកើតមានឡើង នៅពេលភាគល្អិតជះចេញពីព្រះអាទិត្យ ចល័តទៅប៉ះត្រូវនឹងភាគល្អិតនៃឧស្ម័ននានា របស់វត្ថុអវកាសមួយទៀត ដែលមានកម្លាំងម៉ាញេទិច។
កន្លងមកនេះ មានតែព្រះចន្ទ Ganymede មួយគត់ ដែលត្រូវបានគេរកឃើញថា មានដែនម៉ាញេទិច (magnetic field) ដែលនាំឲ្យវាអាចជំរុញឲ្យមានបាតុភូតពន្លឺ Aurora នៅជុំវិញប៉ូលទាំង ២ របស់វា។ ប៉ុន្តែពេលនេះព្រះចន្ទ ៣ ទៀតរបស់ភពព្រហស្បតិ៍ដូចជា Europa, Calisto និង Io ក៏មានបាតុភូតនេះដូចគ្នា។ ក្រុមតារាវិទូបានរកឃើញថា ព្រះចន្ទទាំង ៤ នេះកើតមានបាតុភូត Aurora បង្កឡើងពីឧស្ម័នអុកស៊ីសែន ដែលមិនខុសពី Aurora នៅលើប៉ូលទាំងពីររបស់ផែនដីឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា ស្រទាប់នៃពន្លឺ Aurora លើព្រះចន្ទទាំង ៤ របស់ភពព្រហស្បតិ៍ គឺស្តើងជាងនៅលើផែនដីឆ្ងាយ ហើយពណ៌របស់វាគឺរាងក្រហម មិនមែនបៃតងដូចជានៅលើផែនដីឡើយ។ សូមបញ្ជាក់ថា ការអង្កេតទាំងឡាយនោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការព្យាយាមត្រួតពិនិត្យ រលកប្រវែងស្រាលៗនៃពន្លឺ Aurora លើប៉ូលព្រះចន្ទទាំង ៤ ដោយតេឡេស្កូបលើដីតែប៉ុណ្ណោះ។ ព្រោះតែព្រះចន្ទទាំងនោះតូចៗ និងស្ថិតនៅឆ្ងាយពីផែនដី ដូច្នេះគេមិនអាចផ្តិតយកទិដ្ឋភាពស្តែងៗរបស់ Aurora ទាំងនោះបានឡើយ៕
ប្រែសម្រួល៖ Cambo Space
ប្រភព៖ SPACE/Keck Observatory (ថ្ងៃចន្ទ ទី២០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣)