ភពសៅរ៍ (Saturn) ទើបធាក់ផ្កាយដុះកន្ទុយមួយ ឲ្យខ្ទាតចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ Forever! (វីដេអូ)
(បរទេស)៖ ព្រឹត្តិការណ៍អវកាសដ៏សំខាន់មួយទៀតហើយ ត្រូវបានក្រុមតារាវិទូប្រកាសប្រាប់មនុស្សលើផែនដីឲ្យបានដឹង នោះគឺភពសៅរ៍ (Saturn) ដែលជាភពយក្សឧស្ម័នលេខ២នោះ ទើបតែបានធាក់ផ្កាយដុះកន្ទុយមួយ ឲ្យខ្ទាតចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យយើងនេះ ជារៀងរហូតតែម្តង។
យើងកំពុងសម្តៅទៅលើផ្កាយដុះកន្ទុយ A117uUD ដែលត្រូវបានរកឃើញកាលពី ថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយបណ្តាញតេឡេស្កូបសង្កេត និងជូនដំណឹងបន្ទាន់អំពីអាចម៍ផ្កាយគ្រោះថ្នាក់ «Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System» ឬហៅកាត់យ៉ាងខ្លីថា អាត្លាស់ (ATLAS) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅគ្រប់ទ្វីបទាំងអស់លើផែនដី លើកលែងតែអង់តាកទិកប៉ុណ្ណោះ។
ទោះបីជាទើបត្រូវបានរកឃើញនាពេលថ្មីៗនេះមែន តែផ្កាយដុះកន្ទុយ A117uUD ត្រូវបានក្រុមតារាវិទូអន្តរជាតិគណនាថា បានហោះកាត់ភពសៅរ៍ដំបូងតាំងតែពីឆ្នាំ២០២២ មកម្ល៉េះ។ លទ្ធផលនេះ គឺបានមកពីការត្រួតពិនិត្យ ដោយតេឡេស្កូបសរុប ១៤២លើកទៅលើផ្កាយដុះកន្ទុយនោះ រួចគណនាគន្លង និងឥរិយាបថរបស់វា ពេលគោចរកាត់ព្រះអាទិត្យរបស់យើង ហើយនៅទីបំផុតពួកគេបានដឹងថា A117uUD ត្រូវបានភពសៅរ៍ធាក់យ៉ាងដំណំ។
តាមពិតការប្រើពាក្យធាក់នេះដូចជារាងពិបាកស្តាប់បន្តិច តែបើនិយាយឲ្យចំវិញនោះ គឺផ្កាយដុះកន្ទុយ A117uUD កាលពីឆ្នាំ២០២២នោះ បានធ្លាក់ចូលក្នុងដែនទំនាញនៃភពសោរ៍ ដោយចៃដន្យ (encounter) រួចក៏ត្រូវកម្លាំងទំនាញ (Gravity) របស់ភពយក្សឧស្ម័ននោះរុញច្រានចេញវិញ ទៅកាន់ទិសដៅដែលត្រូវចាកចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យជារៀងរហូត នៅក្នុងល្បឿនរហូតដល់ទៅ ១០,៨០០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោងឯណោះ។
ល្បឿនដែល A117uUD កំពុងចល័តនោះ គឺលឿនជាងយន្តហោះចម្បាំង F-16 របស់សហរដ្ឋអាមេរិករហូតដល់ទៅ ៤.៥ដង។ តែយ៉ាងណា នេះមិនមែនជាលើកទី១ ដែលក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានយល់ដឹង អំពីបាតុភូតដ៏អស្ចារ្យ ដូចខាងលើនេះឡើយ។ កាលពីឆ្នាំ១៩៨០ ផ្កាយដុះកន្ទុយមួយឈ្មោះ C/1980 E1 (Bowell) ក៏បានជួបជោគវាសនា ស្រដៀងនឹងផ្កាយដុះ A117uUD នេះដែរ តែគឺជាមួយភពព្រហស្បតិ៍ (Jupiter) មិនមែនភពសៅរ៍នោះឡើយ។
នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យយើងនេះ ភពដែលមានកម្លាំងទំនាញខ្លាំងជាងគេគឺ ភពព្រហស្បតិ៍ (ខ្លាំងជាងផែនដី ២.៤ដង) និងបន្ទាប់មកគឺភពសៅរ៍ (ខ្លាំងជាងផែនដី ១.០៨ដង)។ ការប្រទះឃើញព្រឹត្តិការណ៍ ២ ដែលស្រដៀងគ្នា និងមានគម្លាតដល់ទៅ ៤៥ឆ្នាំពីគ្នាបែបនេះ ត្រូវបានក្រុមតារាវិទូអន្តរជាតិចាត់ទុកថា ជារឿងកម្របំផុតមួយ។
គួរបញ្ជាក់ថា ពីដំបូងឡើយផ្កាយដុះកន្ទុយ A117uUD ត្រូវបានគេសង្ស័យថា អាចមានប្រភពមកពីក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដោយសារតែគន្លងគោចររាងអ៊ីពែរបូល (រាងកោងដូចធ្នូ) របស់វា។ ប៉ុន្តែក្រោយការត្រួតពិនិត្យរាប់រយដង នោះទើបគេដឹងថា វាជាផ្កាយដុះកន្ទុយមានប្រភពនៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យយើងនេះប៉ុណ្ណោះ។ ការប្រែគន្លងទៅជារាងអ៊ីពែរបូលនោះ ក៏ព្រោះតែផ្កាយដុះកន្ទុយនេះបានរងឥទ្ធពិលរុញច្រានពីភពសៅរ៍ ហើយគន្លងបែបនេះក៏មានន័យថា វានឹងចាកចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យនេះជារៀងរហូតផងដែរ។
បញ្ជាក់បន្ថែម៖ ទោះបីជាត្រូវបានគេហៅថា ផ្កាយដុះកន្ទុយៗ (ពាក្យខ្មែរតាំងពីបុរាណ) ក៏ពួកវាមិនមែនមានន័យ និងរូបរាងដូចជាឈ្មោះដែលយើងតែងហៅពួកវានោះដែរ។ ពពួកផ្កាយដុះកន្ទុយ (Comets) និងអាចម៍ផ្កាយ (Asteroids) ត្រូវបានចាត់ទុកជាកាកសំណល់ ដែលបន្សល់ទុកពីការកកើតផ្កាយ និងភពនានានៅក្នុងប្រព័ន្ធរបស់យើង។
អាចម៍ផ្កាយភាគច្រើនមានប្រភពមកពីតំបន់ខ្សែក្រវាត់អាចម៍ផ្កាយ (Asteroid Belt) ដែលស្ថិតនៅក្នុងគន្លងគោចរចន្លោះរវាងភពអង្គារ និងភពព្រហស្បតិ៍។ ដោយឡែកសម្រាប់ផ្កាយដុះកន្ទុយវិញ ភាគច្រើនមានប្រភពមកពីតំបន់ ខ្សែក្រវាត់អាចម៍ផ្កាយទឹកកក (Kuiper Belt) ដែលស្ថិតនៅហួសគន្លងគោចរ នៃភពណិបទូនទៅទៀត។ ដោយសារតែទីនោះត្រជាក់ ដូច្នេះអាចម៍ផ្កាយនៅទីនោះ តែងផ្ទុកពេញទៅដោយទឹកកក ហើយនៅពេលវាចល័តមកកៀកព្រះអាទិត្យម្តងៗ ទឹកកកនៅជាប់ខ្លួនពួកវានឹងរលាយនៅតាមគន្លងគោចរ ហើយចំហាយរបស់វាក៏រំសាយចេញយ៉ាងវែងអន្លាយ ប្រៀបបីដូចជាផ្កាយដុះកន្ទុយ…៕
ប្រែសម្រួល៖ Cambo Space (ឥន្ទ វត្ថា)
ប្រភព៖ India Today/USA Today (ថ្ងៃអាទិត្យ ទី០៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤)
