មានភស្តុតាងកាន់តែច្បាស់ហើយ! ភព K2-18 b មានឱកាសខ្ពស់អាចផ្ទុក «ជីវិត» (មានវីដេអូ)
(បរទេស)៖ កាលពីអំលុងឆ្នាំ២០២៣ និង ២០២៤ ព័ត៌មានអំពីការប្រទះឃើញវត្តមាននៃ សមាសធាតុគីមីម្យ៉ាងនៅក្នុងបរិយាកាសភព K2-18 b បានធ្វើឲ្យក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ និងអ្នកស្នេហាវិស័យស្វែងរក ភពដែលអាចមានជីវិតរស់នៅក្រៅពីផែនដី (habitable exoplanets ឬ alien planets) មានការភ្ញាក់ផ្អើល និងតាមដានមិនដាក់ភ្នែកនោះឡើយ។ ឈានចូលមកដល់ឆ្នាំ២០២៥នេះ ការសង្កេតស្រាវជ្រាវនៅតែកំពុងបន្ត ហើយនៅទីបំផុតសញ្ញានៃជីវិតលើភព ដែលមានចម្ងាយរាប់រយឆ្នាំពន្លឺពីយើងនោះបានលេចចេញមកកាន់តែខ្លាំងហើយ។ តើសញ្ញានោះជាអ្វី? ដើម្បីឈ្វេងយល់រឿងនេះ ចូរតាមដានអត្ថបទ (វីដេអូ) នេះឲ្យចប់។
ជាការពិតណាស់ កាលពីក្នុងលទ្ធផលសិក្សាដោយ James Webb លើកដំបូងបំផុតនៅឆ្នាំ២០២៣ ក្រុមតារាវិទូបានអះអាងថា ពួកគេបានប្រទះឃើញសញ្ញានៃសមាសធាតុ ឌីមេទីលស៊ុលភីត (dimethyl sulfide ឬ DMS) ក្នុងទម្រង់ព្រាលៗប៉ុណ្ណោះ។ តែឈានមកដល់ឆ្នាំ២០២៥ ពួកគេបានអះអាងពីសមាសធាតុមួយទៀតនោះគឺ ឌីមេទីល ឌីស៊ុលភីត (dimethyl disulfide ឬ DMDS) ហើយលើកនេះមិនដូចលើកមុនទេ ដោយក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រហ៊ានអះអាងថា សញ្ញានៃវត្តមានជីវិតលើភព K2-18 b នោះបានផ្តល់មកយើងខ្លាំងក្លាបំផុត។
តើសមាសធាតុ DMS និង DMDS នោះមានប្រភពមកពីណា? ចម្លើយគឺ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនអាចឆ្លើយបាននោះទេ ព្រោះយើងត្រឹមប្រើប្រាស់ James Webb ដើម្បីសង្កេតភព K2-18b នោះពីចម្ងាយ ១២៤ឆ្នាំពន្លឺពីយើង ហើយរកឃើញ DMS និង DMDS ក្នុងបរិយាកាសភពនោះប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែ… ងាកមកកាន់ភពផែនដីយើងវិញ សមាសធាតុទាំង២មុខនេះមានតែពពួកមីក្រូជីវិត ឬអតិសុខុមប្រាណ ក្នុងនោះមានដូចជាពពួកប្លង់តុង និងសារាយ (phytoplankton – algae) ប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចបញ្ចេញវាទៅក្នុងបរិយាកាសបាន។
មិនសូវខុសពីលទ្ធផលសិក្សាដំបូងដោយ James Webb កាលពីឆ្នាំ២០២៣ទេ នោះគឺក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ មិនមែនកំពុងប្រកាសថា ភព K2-18 b នោះមាន «ជីវិត» រស់នៅឡើយ តែអ្វីដែលពួកគេអះអាងពេលនេះ គឺការស្វែងរកឃើញភស្តុតាងយ៉ាងច្បាស់លាស់ជាងមុន ឬមាំទាំជាងមុនអំពីសមាសធាតុ DMS ព្រមទាំង DMDS នៅលើភព K2-18 b ខណៈដែលកាលពីសិក្សាដំបូងនោះ គឺត្រឹមជាដានព្រាលៗនៃ DMS តែមួយប៉ុណ្ណោះ។
ជុំវិញលទ្ធផលសិក្សាបន្ថែមខាងលើនេះ អ្នកជំនាញខាងតារាសាស្ត្រ និងរូបសាស្ត្រ លោក Nikku Madhusudhan មកពីវិទ្យាស្ថានផ្នែកតារាសាស្ត្រ នៃសាកលវិទ្យាល័យ Cambridge បានគូសបញ្ជាក់ថា «នេះគឺជាការបំប្លែងការយល់ដឹងមួយដ៏ពិសេស នៅក្នុងការស្វែងរកជីវិតនៅភពផ្សេង ក្រៅពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យយើង ដែលយើងធ្លាប់ជំនះថា តើវាអាចទៅរួចឬអត់ក្នុងការស្វែងរកដាននៃជីវៈចំរុះ (biosignatures) នៅលើភពដែលជាបេក្ខភាពយើងសង្ស័យថាអាចឲ្យជីវិតរស់នៅ ជាមួយនឹងបច្ចេកវិទ្យាបច្ចុប្បន្ន ដែលយើងមានដែរឬមួយក៏យ៉ាងណានោះ…»។
គួរបញ្ជាក់ថា ភព K2-18 b មានម៉ាសធ្ងន់ជាងផែនដី ៨.៦ដង និងអង្កត់ផ្ចិតវែងជាងផែនដី ២.៦ដង។ វាកំពុងគោចរក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ការកកើតជីវិត (habitable zone) នៅជុំវិញផ្កាយ K2-18 ជាប្រភេទ Red Dwarf (ផ្កាយតូចពណ៌ក្រហម) ដែលមានទំហំតូច និងម៉ាសស្រាលជាងព្រះអាទិត្យយើង ហើយក៏មិនសូវភ្លឺដូចព្រះអាទិត្យយើងនេះដែរ។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ K2-18 នោះមានភពចំនួន ២ ហើយត្រូវបានរកឃើញនោះគឺ K2-18 b ដែលយើងកំពុងចាប់អារម្មណ៍នេះ និងភព K2-18 c ដែលមិនស្ថិតក្នុងតំបន់ habitable zone នោះទេ។
ទោះជាស្តាប់ទៅដូចជាពីរោះ និងកំពុងផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមខ្លាំងក្លាជាងភព Exoplanets មួយចំនួនទៀតក្តី ក៏លោក Nikku Madhusudhan បានណែនាំថា «កុំទាន់អាលរំភើបពេក» ព្រោះយើងត្រូវការប្រើប្រាស់ James Webb ឬតេឡេស្កូបផ្សេងៗទៀត ដើម្បីសង្កេតរកវត្តមាន DMS និង DMDS យ៉ាងហោចណាស់ជាលើកទី ២ និងទី ៣ បន្ថែមទៀត ដើម្បីឲ្យប្រាកដថា នៅក្នុងបរិយាកាសភពនោះ ពិតជាពោពេញដោយសមាសធាតុទាំង ២ ប្រភេទនេះមែនឬក៏យ៉ាងណា៕
ប្រែសម្រួល៖ Cambo Space (ឥន្ទ វត្ថា)
ប្រភព៖ NASA/ESA/CSA via Reuters (ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥)
