រកឃើញ Black Hole មានពណ៌ក្រហមដិតនៅជុំវិញ និងធ្ងន់ជាងព្រះអាទិត្យយើង «៤០លានដង» (មានវីដេអូ)
(បរទេស)៖ ក្រុមការងារគ្រប់គ្រងតេឡេស្កូបអវកាស James Webb ទើបតែបានបញ្ចេញទិន្ន័យ អំពីការប្រទះឃើញប្រហោងខ្មៅមហាយក្ស (Supermassive Black Hole) មួយ ដែលមានពណ៌ក្រហមដិតនៅជុំវិញខ្លួនវា ហើយម៉ាស់របស់វាវិញក៏ធ្ងន់ជាងព្រះអាទិត្យយើងដល់ទៅ ៤០លានដងផងដែរ។ Black Hole ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយដ៏មហាសែនឆ្ងាយនោះ បានកកើតឡើងនៅអំលុងចក្រវាល (Universe) ស្ថិតនៅវ័យក្មេងនៅឡើយ។
ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវទិន្នន័យពី James Webb ដឹកនាំដោយតារាវិទូ Lukas Furtak និង Adi Zitrin មកពីសាកលវិទ្យាល័យ Ben-Gurion នៃតំបន់ Negev ប្រទេសអ៊ីស្រាអែល បានវែករកឃើញវត្ថុអវកាស ដ៏មហាអស្ចារ្យកាលពីអតីតកាលខាងលើនេះ និងគណនាទៀតថា វាបានកកើតឡើងកាលពីអំលុង ៧០០លានឆ្នាំបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ Big Bang។ យោងតាមទ្រឹស្តី Big Bang ជាចំណុចចាប់ផ្តើមដំបូងនៃចក្រវាលកាលពី ១៣.៨ពាន់លានឆ្នាំមុន ហើយក៏បន្តរីកមាឌមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្នដែលយើងហៅថា Universe Expanding។
ហេតុអ្វី Supermassive Black Hole នោះមានពណ៌ក្រហមដិត? ជុំវិញចម្ងល់នេះ ក្រុមតារាវិទូបានពន្យល់ថា៖ «ពណ៌ក្រហមជុំវិញប្រហោងខ្មៅមហាយក្សនោះ គឺជាលទ្ធផលនៃការពង្រីកខ្លួនរបស់ចក្រវាល ហើយពេលដែលបាឡុងរបស់ចក្រវាលកាន់តែប៉ោងធំឡើងៗទៅគ្រប់ទិសដៅនោះ ពន្លឺដែលចល័តមករកយើងបានក្លាយជាទម្រង់ពណ៌ក្រហម (redshift) ហើយពណ៌ក្រហមបែបនេះ ក៏មិនខុសពីពពួកកាឡាក់ស៊ីវ័យចំណាស់ ដែល James Webb បានឆ្លុះមើលឃើញកន្លងមកនោះដែរ។ ពន្លឺក្រហម redshift កាន់តែដិតខ្លាំងនោះជាសញ្ញាបញ្ជាក់ថា មានវត្តមានឧស្ម័ន និងធូលីដ៏ក្រាស់កំពុងរុំព័ទ្ធជុំវិញ Supermassive Black Hole នោះ»។
លទ្ធផលនៃការសង្កេតឃើញនេះ ក៏បន្ថែមនូវចម្ងល់អំពីអាថ៌កំបាំង ដែលអាចធ្វើឲ្យ Supermassive Black Hole ទាំងឡាយ អាចរីកធំធាត់បានធំមហិមាបែបនោះដែរ ខណៈវត្ថុអវកាសមួយដែលអាចមានម៉ាស់ ធ្ងន់ជាងព្រះអាទិត្យយើងរាប់សិបលានដង ឬក៏ខ្លះទៀតអាចដល់រាប់ពាន់លានដងបែបនេះ ពិតជាពិបាកក្នុងការបកស្រាយណាស់។ ក្រុមតារាវិទូក៏បានអះអាងទៀតថា ប្រហោងខ្មៅមហាយក្ស ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ១២.៩ពាន់លានឆ្នាំពន្លឺពីផែនដីនោះ កំពុងតែស្រូបទាញធូលី និងឧស្ម័នជុំវិញខ្លួនវាយ៉ាងពុះកញ្ជ្រោលផងដែរ ឬបើយើងនិយាយឲ្យចំ គឺវាកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលរីកធំធាត់។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមតារាវិទូក៏បានប្រទះឃើញ Supermassive Black Hole មួយចំនួនតូចផ្សេងទៀត ដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នានេះដែរ ដែលបាននិងកំពុងធ្វើឲ្យពួកគេងឿងឆ្ងល់ ចំពោះទំំនាក់ទំនងរវាងប្រហោងខ្មៅ និងកាឡាក់ស៊ីដែលពួកវាកំពុងស្ថិតនៅ ខណៈចម្ងល់បែបនេះមិនទាន់មានការបកស្រាយ ឲ្យច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ។ ប្រការនេះក៏មិនខុសពីសំនួរបែបកំប្លែង ដែលយើងតែងបានឮកន្លងនេះដែរនោះគឺ «តើមេមាន់កើតមុន ឬពងមាន់កើតមុន?» ដូច្នេះមានតែការសិក្សាបន្តទៀតប៉ុណ្ណោះ ទើបអាចរកឃើញចម្លើយ៕
ប្រែសម្រួល៖ Cambo Space (ឥន្ទ វុត្ថា)
ប្រភព៖ SPACE/NASA/ESA/CSA (ថ្ងៃពុធ ទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤)
