ហេតុអ្វីផ្ទៃមេឃមាន «ពណ៌ខៀវពេលថ្ងៃ» និងជើងមេឃ «ក្រហមឆ្អិនឆ្អៅពេលល្ងាច»? (យល់ដឹងឡើងវិញ+វីដេអូ)
(បរទេស)៖ វាគឺជារឿងងាយស្រួល និងធម្មតាៗក្នុងការមើលឃើញថា ផ្ទៃមេឃមានពណ៌ខៀវ ក៏ប៉ុន្តែតើអ្នកមានធ្លាប់ឆ្ងល់ថា មកពីមូលហេតុអ្វីដែរ ឬទេ? មនុស្សឆ្លាតៗជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត ក៏ធ្លាប់មានចម្ងល់អំពីរឿងនេះផងដែរ ហើយវាបានចំណាយពេលយ៉ាងយូរ ទម្រាំតែយើងបានស្វែងរកឃើញចម្លើយ តាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រ, នេះបើតាមការដកស្រង់ព័ត៌មានពី គេហទំព័ររបស់អង្គការ NASA។
ពន្លឺដែលចាំងមកពីព្រះអាទិត្យត្រូវបានមើលឃើញថា មានពណ៌ស ប៉ុន្តែតាមពិតទៅមានរួមផ្សំឡើងពីគ្រប់ពណ៌ទាំងអស់ ដូចដែលមាននៅក្នុងឥន្ធនូ។ ដូចទៅនឹងថាមពលដែលធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់មហាសមុទ្រ ថាមពលពន្លឺក៏ធ្វើដំណើរនៅក្នុងទម្រង់ជារលកដែរ ដោយពន្លឺខ្លះធ្វើដំណើរនៅក្នុងទម្រង់ជារលកមានប្រវែងខ្លីៗ (short wavelength) និងខ្លះទៀតធ្វើដំណើរនៅក្នុងទម្រង់ជារលកប្រវែងវែងៗ (long wavelength)។ ហើយពន្លឺដែលមានប្រវែងរលកវែងជាងគេគឺ «ពណ៌ក្រហម» ខណៈពន្លឺមានប្រវែងរលកខ្លីជាងគេគឺ «ពណ៌ខៀវ»។
គ្រប់ពន្លឺទាំងអស់ធ្វើដំណើរនៅក្នុងគោលដៅត្រង់ស្មើ លើកលែងតែមានអ្វីម៉្យាងមកប៉ះផ្លូវរបស់វា ដែលជាលទ្ធផលអាចបំផ្លាញ ឬពត់ផ្លាស់ប្តូរទិសរបស់វា ក៏ប៉ុន្តែពន្លឺក៏អាចបែកខ្ញែក ឬបាចសាចផងដែរ នៅក្នុងករណីដែលវាឆ្លងកាត់ម៉ូលេគុលរបស់ឧស្ម័នផ្សេងៗនៅក្នុងបរិយាកាស។
- ផ្ទៃមេឃពណ៌ខៀវពេលថ្ងៃត្រង់៖ តួយ៉ាងនៅពេលពន្លឺព្រះអាទិត្យ ឈានចូលមកដល់បរិយាកាសនៃភពរបស់យើង វានឹងបាចសាចពាសពេញបរិយាកាសទៅកាន់គ្រប់ទិសទី ដោយសារតែឧស្ម័ន និងភាគល្អិតផ្សេងៗជាច្រើននៅក្នុងខ្យល់អាកាស ហើយនាពេលនោះពន្លឺពណ៌ខៀវ នឹងរាយប៉ាយទៅរាល់គ្រប់ទិសទី ច្រើនជាងពន្លឺមានពណ៌ដទៃៗទៀត ដោយសារតែវាធ្វើដំណើរក្នុងទម្រង់ជារលកខ្លីៗប៉ុណ្ណោះ។ ប្រការហេតុនេះទើបយើង មើលឃើញផ្ទៃមេឃជាទូទៅមានពណ៌ខៀវ។
យ៉ាងណាមិញពេលងាកទៅមើលក្បែរជើងមេឃវិញ យើងសង្កេតឃើញថា ផ្ទៃមេឃបានរំសាយពណ៌ទៅខៀវខ្ចីស្ទង់ៗ ឬមួយក៏ពណ៌សតែម្តង។ នេះគឺព្រោះតែពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលឈានដល់ជើងមេឃ បានធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់បរិយាកាសកាន់តែជ្រៅ ក៏ដូចជារងខ្យល់អាកាសកាន់តែវែងឆ្ងាយថែមទៀត ជាងពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលចល័តមកដល់ចំពីលើក្បាលយើងផ្ទាល់។
ជាងនេះទៅទៀត ដោយសារតែពន្លឺព្រះអាទិត្យឆ្លងកាត់ខ្យល់ទាំងនេះ ម៉ូលេគុលរបស់វាក៏បំបែកពន្លឺពណ៌ខៀវជាច្រើនលើកច្រើនសារ ទៅកាន់ទិសដៅជាច្រើន។ បន្ថែមពីនេះផ្ទៃផែនដីក៏បានរួមចំណែកបំផ្លាត និងធ្វើឲ្យពន្លឺទាំងនោះខ្ទាតខ្ចាត់ខ្ចាយផងដែរ ដែលប្រការនេះបាននាំឲ្យមាន ការលាយឡំពណ៌ជាច្រើនបញ្ចូលគ្នាម្តងទៀត។ ដូច្នេះហើយ ពេលខ្លះយើងមើលឃើញពណ៌ស ច្រើនជាងពណ៌ខៀវលើផ្ទៃមេឃ។
- ផ្ទៃមេឃពណ៌ក្រហមឬទឹកក្រូចពេលល្ងាច៖ ចំពោះនៅពេលព្រះអាទិត្យរៀបលិច ហើយជើងប្រែជាមានពណ៌ក្រហមឆ្អិនឆ្អៅវិញនោះ គឺកើតឡើងស្របពេលដែលព្រះអាទិត្យ បន្ទាបខ្លួនកាន់តែទាបជិតលិចផុតបាត់។ តែពេលនោះពន្លឺរបស់ព្រះអាទិត្យ នៅតែធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់បរិយាកាសផែនដីមកបន្ថែមទៀត ហើយក៏ជាពេលដែលពន្លឺពណ៌ខៀវ ចល័តខ្ចាត់ខ្ចាយទៅបាត់ដែរ ទើបអនុញ្ញាតឲ្យ ពន្លឺពណ៌ក្រហម និងលឿង ធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់មកដល់ភ្នែកទាំងគូរបស់អ្នក ដែលមើលទៅប្រៀបបីដូចជា «ពណ៌សាច់ផ្លែល្ហុងរៀបនឹងទុំ»៕
ប្រែសម្រួល៖ ឥន្ទ វុត្ថា (រក្សាសិទ្ធិដោយ Cambo Space)
ប្រភព៖ NASA (អត្ថបទដើមនៅខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧/បង្ហោះឡើងវិញនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី០៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤)
