ថៃក្លាយជាប្រទេសទី «៥១» ចូលរួមបេសកកម្មស្រាវជ្រាវឋានព្រះចន្ទ Artemis ដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិក
(បរទេស)៖ បន្ទាប់ពីពិធីចុះហត្ថលេខាកាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ នៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ អង្គការ NASA បានអបអរសាទរប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះជា «ប្រទេសទី៥១» ក្នុងការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះការរុករកទីអវកាសប្រកបដោយសុវត្ថិភាព និងការទទួលខុសត្រូវ ដែលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់មនុស្សជាតិជារួម ដែលយើងស្គាល់គ្រប់គ្នាថា អាតេមីស (Artemis) នោះ។ ថៃក៏ជាប្រទេសទី២ផងដែរ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ានបន្ទាប់ពីសិង្ហបុរី ដែលចូលរួមជាមួយ បេសកកម្មស្រាវជ្រាវ និងបោះមូលដ្ឋានមនុស្សលើឋានព្រះចន្ទ (Artemis) ដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនេះ។
ប្រធានអង្គការ NASA លោក បៀល ណែលសុន (Bill Nelson) បានថ្លែងតាមរយៈសារជាវីដេអូ ដែលត្រូវបានថតទុកសម្រាប់ឱកាសដ៏ពិសេសនោះថា «ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ថៃ ចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀង Artemis នឹងពង្រឹងការចូលរួមរបស់ប្រទេសនេះ ជាមួយ NASA និងសហគមន៍អន្តរជាតិ។ តាមរយៈការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ប្រទេសថៃបានកសាងមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់មួយ និងបង្ហាញពីភាពជាអ្នកដឹកនាំដ៏អស្ចារ្យ សម្រាប់ការរុករកអវកាសដោយបើកចំហ ទទួលខុសត្រូវ និងដោយសន្តិភាព»។
ជុំវិញភាពជាដៃគូនេះដែរ លោក ផាកន អាផាផាន់ (Pakorn Apaphant) នាយកប្រតិបត្តិនៃទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍បច្ចេកវិទ្យាអវកាស និងភូមិសាស្ត្រ-ព័ត៌មានវិទ្យារបស់ប្រទេសថៃ (GISTDA) បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង Artemis ក្នុងនាមប្រទេសថៃ។ បន្ថែមពីនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំឧត្តមសិក្សា វិទ្យាសាស្ត្រ ស្រាវជ្រាវ និងនវានុវត្តន៍របស់ប្រទេសថៃ លោកស្រី ស៊ូផាម៉ាស អ៊ីសារ៉ាផាកឌី (Supamas Isarabhakdi) និងឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំប្រទេសថៃ លោក រ៉ូប៊ឺត ហ្កូដេក (Robert Godec) ក៏បានចូលរួមក្នុងពិធីនេះផងដែរ។
លោក Apaphant នៅក្នុងការចុះហត្ថលេខាតំណាងឲ្យប្រទេសថៃពេលនោះបានថ្លែងថា «ប្រទេសថៃនឹងចូលទៅក្នុងយុគមាសនៃការរុករកអវកាស ដោយថាមពលយ៉ាងពេញលេញ»។
ប្រទេសថៃត្រូវបានគេមើលឃើញថា កំពុងបន្តរីកដុះដាលខ្លាំងលើវិស័យអវកាស និងវិទ្យាសាស្ត្រ តាមរយៈស្ថាប័ន GISTDA ដែលប្រៀបបីដូចជាទីភ្នាក់ងារអវកាសជាតិមួយយ៉ាងដូច្នោះឯង។ GISTDA នេះហើយដែលបានចូលរួមអភិវឌ្ឍ និងបង្កើតចេញផ្កាយរណបសង្កេតផែនដីដំបូងរបស់ថៃឈ្មោះ THEOS (Thailand Earth Observation Satellite) រួចបាញ់បង្ហោះទៅកាន់ទីអវកាសកាលពីឆ្នាំ២០០៨។ បច្ចុប្បន្ននេះ ថៃមានផ្កាយរណបសរុប ១២គ្រឿង នៅក្នុងគន្លងគោចរជុំវិញភពផែនដី។
ពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យអវកាសដដែលនេះ ប្រទេសថៃក៏មានក្រុមអវកាសយានិកជាតិរបស់ខ្លួន ដែលកំពុងទទួលការហ្វឹកហ្វឺនផងដែរ ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងនោះអវកាសយានិកផ្លូវការដំបូងគេរបស់ថៃ គឺលោកស្រី ភីរ៉ាដា ថេចាវីជីត (Pirada Techawijit) ដែលជាមន្ត្រីកងទ័ពអាកាសថៃផ្ទាល់ កំពុងត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីឡើងទៅកាន់ទីអវកាសក្នុងនាមជាជនជាតិថៃដំបូងផងដែរ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ថៃមិនទាន់មានជនជាតិរបស់ខ្លួនម្នាក់ បានឡើងទៅកាន់ទីអវកាសនៅឡើយទេ។
គួរបញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំ ២០២០ អង្គការ NASA, ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសហត្ថលេខីដំបូងចំនួន ៧ផ្សេងទៀត បានចុះហត្ថលេខារួមគ្នាបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀង Artemis ឡើងជាផ្លូវការ។ Artemis ជាសំណុំនៃគោលការណ៍ក្នុងការលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់លំហអវកាស ប្រកបដោយអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សជាតិ។
កិច្ចព្រមព្រៀង Artemis មានមូលដ្ឋានរួចជាស្រេច ស្របនឹងសន្ធិសញ្ញាអវកាសខាងក្រៅ (Outer Space Treaty) និងកិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងៗទៀតជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ដែលមានអនុវត្តន៍យ៉ាងល្អបំផុត និងបទដ្ឋាននៃអាកប្បកិរិយា ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវដែល NASA និងដៃគូរបស់ខ្លួនបានគាំទ្រ ក្នុងនោះក៏រួមមានទាំងការចេញផ្សាយ ទិន្នន័យវិទ្យាសាស្ត្រជាសាធារណៈផងដែរ។
គួររម្លឹកផងដែរ នៅថ្ងៃទី១១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការ NASA បានប្រារព្ធពិធីអបអរបានទទួលបានសមាជិក ជាប្រទេសចំនួន ៥០ ដែលចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង Artemis នៅទីស្នាក់ការកណ្តាលរបស់ NASA ជាមួយនឹងការចុះហត្ថលេខារបស់ប្រទេសអូទ្រីស។ ប្រទេសជាច្រើនទៀតត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងចុះហត្ថលេខានៅក្នុងពេលបន្តបន្ទាប់ទៀតដែរ៕
ប្រែសម្រួល៖ Cambo Space (ឥន្ទ វុត្ថា)
ប្រភព៖ NASA (ថ្ងៃអង្គារ ទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤)
