ឆ្ងល់តាំងពីក្មេង! តើផ្កាយទាំងបីជាជួរ ដែលយើងឃើញរាល់យប់ហ្នឹង មានអ្វីពិសេស?
(ភ្នំពេញ)៖ មានប្រិយមិត្ត Cambo Space មួយចំនួនធ្លាប់សាកសួរអំពីផ្កាយទាំងបី ដែលតម្រៀបគ្នាស្ទើរត្រង់មួយជួរនេះ ហើយយើងបានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារបន្តិច ដើម្បីឲ្យបានដឹងទាំងអស់គ្នា អំពីផ្កាយតម្រៀបគ្នាទាំងបីជាជួរនៅម្តុំកន្ទុយនៃបណ្តុំផ្កាយសេះនេះ។ ដូច្នេះសូមបងប្អូនស្វែងយល់ពីបណ្តុំផ្កាយនៃខ្សែក្រវាត់អរ៉ៃអិន (Orion’s Belt) ឬស្តេចទាំងបី ដូចខាងក្រោម៖
១. ឈ្មោះពិតរបស់វា៖ នៅប្រទេសយើងគេហៅថា ក្រុម «ផ្កាយយាមនង្គ័ល» ប៉ុន្តែសម្រាប់លោកខាងលិចវិញ ផ្កាយទាំងបីជាជួរនេះគេហៅពួកវាថា «ស្តេចទាំងបី ឬបងប្អូនស្រីទាំងបី» ដោយក្នុងនោះវាជាការតម្រៀបគ្នាជាជួររាងកោងបន្តិច នៃផ្កាយដ៏ភ្លឺថ្លាចំនួនបីមានឈ្មោះថា Alnitak, Alnilam និង Mintaka។
២. ការបង្ហាញខ្លួន៖ សម្រាប់ការទស្សនា ឬស្វែងរកផ្កាយទាំងបីនេះ គឺជារឿងងាយបំផុត ឬអាចនិយាយបានថា លោកអ្នកបានចាប់អារម្មណ៍ពួកវាយូរណាស់មកហើយ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែមិនស្គាល់ឈ្មោះ និងលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់វាប៉ុណ្ណោះ។ បើនៅប្រទេសកម្ពុជាយើងវិញ ចាប់ពីពេលម៉ោង ៩៖០០នាទីយប់ (ពេលមេឃស្រឡះល្អ) យើងគ្រាន់តែងើយមើលទៅលើមេឃឲ្យចំទីតាំងពីលើក្បាល ហើយសំឡឹងមួយសន្ទុះ រកមើលផ្កាយភ្លឺខ្លាំងចំនួនបីតម្រៀបគ្នាជាជួរ នោះហើយគឺជាតារាស្តេចទាំងបី។
៣៖ ផ្កាយអាល់នីតាក់ (Alnitak)៖ ជាប្រព័ន្ធផ្កាយភ្លោះបី នៅចុងប្រព័ន្ធស្តេចទាំងបី ដែលមានឈ្មោះថា Alnitak ចម្ងាយ ១,២៦០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី (១.២៦ពាន់ឆ្នាំពន្លឺ)។ វាជាចង្កោមផ្កាយបីដែលទី១មានឈ្មោះ Alnitak B គឺជាផ្កាយលំដាប់ B-type ដែលគោចរជុំវិញផ្កាយមួយទៀត Alnitak A ក្នុងរយៈពេលមួយជុំ ១,៥០០ឆ្នាំ។ សម្រាប់មួយទៀត គឺ Alnitak Aa ដែលប្រភេទផ្កាយពន្លឺខៀវតិចៗ ហើយវាមានទំហំធំមែនទែន គឺធំជាងព្រះអាទិត្យយើង ២៨ដង និងភ្លឺខ្លាំងបំផុតផងដែរ។ ផ្កាយទាំងបីនេះ គឺស្ថិតនៅជាមួយគ្នាជាចង្កោម ប៉ុន្តែមួយចង្កោមនេះ គឺស្ថិតក្នុងប្រព័ន្ធស្តេចទាំងបី។
៤៖ ផ្កាយអាល់នីឡេម (Alnilam)៖ ជាប្រភេទផ្កាយយក្ស ដែលមានចម្ងាយ ១,៣៤០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី និងជាផ្កាយមានពន្លឺភ្លឺលំដាប់ទី ២៩ នៅលើមេឃរបស់យើង និងលំដាប់ទី ៤ នៅក្នុងប្រព័ន្ធស្តេចទាំងបី។ វាមានពន្លឺភ្លឺជាងព្រះអាទិត្យយើង ៣៧៥,០០០ដង។ ទីតាំងរបស់វា គឺស្ថិតកណ្តាលជាផ្កាយទោល និងមានទីតាំងថេរ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យតារាវិទូ ងាយស្រួលយកវាធ្វើជាទីតាំងគោល ដើម្បីសម្គាល់ផ្កាយផ្សេងៗទៀត ដោយ Alnilam មានទំហំធំជាងព្រះអាទិត្យយើង ៤០ដង។
៥៖ ផ្កាយមីនតាកា (Mintaka)៖ វាជាប្រព័ន្ធផ្កាយដើមគេ នៃប្រព័ន្ធផ្កាយ Orion Belt ឬស្តេចទាំងបី ដែលមានចម្ងាយ ១,២០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី ហើយពន្លឺរបស់វា គឺខ្លាំងជាងព្រះអាទិត្យយើងរហូតដល់ ៩០,០០០ដង។ Mintaka ឬ Delta Orionis គឺជាប្រព័ន្ធផ្កាយភ្លោះពីរ ដែលផ្កាយទាំងពីរនេះវិលជុំវិញគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងរយៈពេល ៥.៧៣ថ្ងៃរបស់ផែនដី ជាមួយនឹងពន្លឺភ្លឺលំដាប់ទី ៦៧ ឬ ៧៣ នៅលើផ្ទៃមេឃ និង លំដាប់ទី ៧ នៅក្នុងប្រព័ន្ធស្តេចទាំងបី ហើយទំហំរបស់វាវិញ អាចស្មើនឹងព្រះអាទិត្យយើងគុណនឹង ២០ ឬលើសពីនេះ។
គួរបញ្ជាក់ថា ប្រព័ន្ធផ្កាយស្តេចទាំងបី ដែលផ្តុំទៅដោយផ្កាយទាំងបីចង្កោមខាងលើនេះ ពិតជាលក្ខណៈស្មុគស្មាញ និងពិសេសអមជាមួយគ្នា ហើយក្រុមតារាវិទូបានអះអាងថា មានភពគោចរជុំវិញផ្កាយទាំងនោះផងដែរ៕
ប្រែសម្រួល៖ Cambo Space (ឥន្ទ វុត្ថា)
ប្រភព៖ NASA/EarthSky
