HOT NEWS: តេឡេស្កូប James Webb ទើបអង្កេតភពមួយទៀតចម្ងាយ ៧០០ឆ្នាំពន្លឺពីផែនដី, រកឃើញ CO2! (VIDEO)
(អាមេរិក)៖ តេឡេស្កូបអវកាស James Webb ដែលកំពុងស្ថិតនៅចម្ងាយ ១.៥លានគីឡូម៉ែត្រពីភពផែនដី ទើបតែបានអង្កេតភព exoplanet ថ្មីមួយទៀតមានឈ្មោះថា WASP-39b គោចរជុំវិញតារាមួយដួង ដែលស្រដៀងនឹងព្រះអាទិត្យយើង និងស្ថិតនៅចម្ងាយ ៧០០ឆ្នាំពន្លឺ (១ឆ្នាំពន្លឺ = ៩.៤៦ទ្រីលានគីឡូម៉ែត្រ) ពីភពផែនដី។
បើតាមក្រុមការងារគ្រប់គ្រង James Webb ដឹកនាំដោយអង្គការ NASA, ESA និង CSA បានឲ្យដឹងថា WASP-39b គឺជាប្រភេទភពឧស្ម័នយក្ស (Gas Giant) ហើយវាត្រូវបានរកឃើញ និងអង្កេតបឋម ដោយតេឡេស្កូបអវកាសមុនៗរួចមកហើយ ប៉ុន្តែការអង្កេតដោយ James Webb ពេលនេះ គឺស្ថិតក្នុងលក្ខណៈច្បាស់លាស់ និងលម្អិតជាលើកដំបូងបំផុត។
អ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍នោះ James Webb បានរកឃើញវត្តមានឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីត (Carbon Dioxide) ដែលជាឧស្ម័នពុល នៅក្នុងបរិយាកាសរបស់ WASP-39b នោះ។ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដែលកំពុងគ្រប់គ្រង James Webb ក៏បានបង្កើតរូបភាពគំរូនៃភព WASP-39b នោះផងដែរ ដោយស្របទៅនឹងព័ត៌មានលម្អិត ដែលទទួលបានជាក់ស្តែង។
WASP-39 b មានអង្កត់ផ្ចិតធំជាងអង្កត់ផ្ចិតភពព្រហស្បតិ៍ (Jupiter) របស់យើងរហូតដល់ទី ១.៣ដង ខណៈការសិក្សាអំពីធាតុផ្សំ នៅក្នុងបរិយាកាសរបស់វា ហើយរកឃើញឧស្ម័នពុល កាបូឌីអុកស៊ីត ជាលើកដំបូងនេះ នឹងក្លាយជាជំហ៊ានមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ឲ្យអង្គការ NASA និងដៃគូពាក់ព័ន្ធ ឈានទៅសិក្សាបន្ថែមទៀត អំពីបរិយាកាសនៃពពួកភពថ្មតូចៗ (Rocky Planets) ដែលស្ថិតក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ការកកើតជីវិត (Habitable Zone) ដូចភពផែនដី។
ទោះបីជាមានទំហំធំ និងមានឈ្មោះជា Gas Giant ពិតមែន ក៏ភព WASP-39 b ស្ថិតនៅកៀកផ្កាយមេរបស់វា (ផ្កាយ WASP-39) ខ្លាំង ដោយស្មើតែ ១/៨ ប៉ុណ្ណោះ នៃគម្លាតរវាងភពពុធ (Mercury) និងព្រះអាទិត្យយើង។ ហេតុដូច្នេះទើបនៅក្នុងបរិយាកាស នៃភពឧស្ម័នយក្សក្តៅ ដែលត្រូវបានរកឃើញដំបូងកាលពីឆ្នាំ ២០១១ មួយនេះ មានសីតុណ្ហភាពរហូតដល់ទៅ ៩០០អង្សាសេ។
បើតាមការអះអាងពីក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ ការរកឃើញវត្តមានកាបូនឌីអុកស៊ីត ក្នុងបរិយាកាសភព WASP-39b គឺជាលទ្ធផលជាក់ច្បាស់ មិនអាចប្រកែកបានឡើយ ព្រោះ James Webb បានប្រើប្រាស់ឧបករណ៍បម្លែងពណ៌នៃពន្លឺក្រហមអាំងហ្វ្រាជិត (Near-Infrared Spectrograph ឬ NIRSpec)។ ឧបករណ៍ NIRSpec បានគណនាពណ៌នៃពន្លឺ នៅក្នុងបរិយាកាសភពនោះ នៅពេលវាត្រូវជាមួយនឹងពន្លឺផ្កាយរបស់វា ហើយជាលទ្ធផលបានបង្ហាញច្បាស់ ទៅកាន់ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រថា ក្នុងបរិយាកាសវាមាន កាបូនឌីអុកស៊ីត។
គួរបញ្ជាក់ថា ពីមុនមកមិនធ្លាប់មាន ការអង្កេតដំណើរបម្លែងពណ៌នៃពន្លឺ នៅក្នុងបរិយាកាសភពនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយដទៃ នៅក្នុងលក្ខណៈស៊ីជម្រៅបែបនេះឡើយ។ ការសម្លឹងមើលដោយផ្នែកៗ ទៅលើវិសាលគមពណ៌នៃពន្លឺ (spectrum) ដែលឧបករណ៍លើខ្លួន James Webb ចាប់បាន ក៏អាចប្រាប់យើងបន្ថែមទៀតអំពីភាពសំបូរបែប នៃវត្តមានឧស្ម័នផ្សេងៗទៀតដូចជា មេតាន (methane) និងទឹក (water) ផងដែរ៕
ប្រែសម្រួល៖ ឥន្ទ វុត្ថា (Cambo Space)
ប្រភព៖ NASA/James Webb’s Mission (ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២)
